رشته طراحی صنعتی: بازار کار، درآمد و معرفی دانشگاه ها

این مقاله به معرفی کامل رشته طراحی صنعتی اختصاص دارد. به همین دلیل در این جا قصد داریم تا همه جوانب آن را مورد بررسی قرار دهیم. در این رشته سعی شده تا هنر طراحی با صنعت آمیخته شود. چرا که نیازهای بشر با گذشت زمان رو به تغییر است و رشته های تحصیلی نیز باید با آن تطابق یابند.

رشته طراحی صنعتی چیست؟

رشته طراحی صنعتی، در واقع رشته ای است که هنر طراحی و صنعت را با هم در آمیخته است. چرا که نیازهای بشر امروزی با گذشت زمان رو به تغییر است و در درون وجود انسان همواره نیازهای جدید و متنوعی رشد می یابد. پاسخ گویی به این نیازهای جدید نیز در گرو پرورش متخصصانی است که هم به جنبه های هنری طراحی مسلط باشند و هم دید و آگاهی کافی در سایر علوم از جمله صنعت را داشته باشند. بدین ترتیب است که طرح ها و ایده هایی کاربردی به دنیا ارائه خواهد شد. رشته طراحی صنعتی از زیر گروه 2 کنکور هنر محسوب می شود.

طراحی صنعتی تحت تاثیر عوامل مختلفی واقع می شود. لذا گستردگی رشته طراحی صنعتی کاملا قابل درک است. تسلط یک طراح صنعتی بر دانش هنر طراحی کاملا بدیهی است. اما جالب است بدانید که در کنار آن در زمینه های مهندسی نظیر مواد، برق، مکانیک، کامپیوتر، پزشکی و کنترل نیز اطلاعاتی دارد. جالب تر آن که در بعضی موارد از دانش های رشته ی علوم انسانی نظیر اقتصاد، جامعه شناسی و روان شناسی نیز کمک می گیرد. بنابراین یک طراح صنعتی همواره در حال کیمیاگری با هنر و صنعت است. لذا در طراحی صنعتی همواره جایگاه هنر و صنعت حفظ شده و هرگز سکان آن به سمت هنر تنها یا علم تنها منحرف نمی شود.

طراحان صنعتی به نوعی وظیفه ی خنثی سازی خشونت و زمختی صنعت را نیز به عهده دارند. بدین ترتیب است که می توانند از فکر و خلاقیت خود بهره گرفته و با ابداع ابزار و محیط های مناسب به رفع نیاز بشر کمک کنند.

طراحان صنعتی می توانند در زمینه های طراحی و نظارت بر شکل ظاهری و روند تولید محصولات، بسته بندی آن ها و فضاهای کاری فعالیت کنند. گرچه بنا بر نیاز دانشجویان رشته طراحی صنعتی، طرز استفاده از ابزارهای جانبی نظیر ماژیک، راپید، چوب، مداد رنگی، گل مجسمه سازی، دوربین عکاسی، گچ، کامپیوتر و … در دانشگاه ها تدریس می شود اما برای موفقیت در این رشته و داشتن فکر و ایده های جذاب، فارغ التحصیلی کافی نیست. بلکه باید به صورت شبانه روزی تلاش کرد و بر همه ی منابع موجود در مورد این رشته تسلط پیدا نمود.

ویژگی های یک طراح صنعتی خوب چیست؟

اگر قصد تحصیل در رشته طراحی صنعتی را دارید، توجه داشته باشید که یک طراح صنعتی باید به صورت ذاتی فردی صبور، خلاق، دارای دستانی ماهر، چشمانی تیزبین و دقیق و حس مردم گرایانه و نوع دوستانه باشد.

بهره مندی از اطلاعات پایه ای نظیر ریاضیات و هنر و آشنایی با موادی نظیر فلزات، پلاستیک ها، شیشه، سرامیک، چوب، چسب و … گرچه لازم است اما در درجه ی دوم قرار می گیرد.

دقت داشته باشید که برای طراحی هر محصولی در هر زمینه ای نیاز به یک طراح صنعتی احساس می شود. پس خوب دیدن، خوب شنیدن و خوب طراحی کردن را فراموش نکنید و اطلاعات خود را تکمیل نمایید.

 گرایش ها و زیر گروه های رشته طراحی صنعتی

گرایش ها و زیرگروه های رشته طراحی صنعتی به شکل زیر است:

1. گرایش طراحی محصول

این گرایش شامل مبلمان اداری و خانگی، لوازم خانگی، وسایل صوتی و تصویری، نوشت افزار، ماشین های اداری، اسباب بازی و … می شود.

2. گرایش طراحی دکوراسیون

 این گرایش نیز شامل انواع دکوراسیون از جمله خانگی، اداری و تجاری می باشد.

3. گرایش طراحی محیطی

این گرایش شامل طراحی محیط های داخلی و خارجی و همه ی جزئیات آن ها می باشد. مثلا نوع چیدمان مبلمان و دکوراسیون داخلی یک محیط یا چیدمان شهری مانند پارک ها، مراکز خرید، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی، نمایشگاه ها، تاسیسات ترافیکی و کلیه ی محیط های عمومی در طراحی محیطی مستتر می باشد.

4. گرایش طراحی خودرو

این طراحی نیز از طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو تشکیل می شود.

5. گرایش طراحی بسته بندی

منظور از این گرایش طراحی بسته بندی همه ی کالاها و محصولات است.

6. گرایش طراحی اصلاحی

 این گرایش مربوط به بهبود کارایی یک محصول از طریق اصلاح خصوصیات و ویژگی های کاربردی و ظاهری آن می باشد.

دروس رشته طراحی صنعتی در دانشگاه

کارگاه طراحی پایه، آشنایی با هنر در تاریخ، مبانی هنرهای تجسمی، مواد و روش های ساخت، عکاسی پایه، نقشه کشی صنعتی، ریاضی کاربردی، هندسه، فیزیک، شیمی کاربردی، مهندسی عوامل انسانی، حجم سازی، تاریخ طراحی صنعتی، کارگاه طراحی صنعتی، مدل سازی، فرم و فضا، طراحی فنی، ارزیابی تولیدات صنعتی، هنر و تمدن اسلامی، طراحی به کمک کامپیوتر، پروژه طراحی صنعتی (هر ترم به یک مسأله خاص مانند بسته بندی، طراحی صنعتی در زمان حال و آینده، مبلمان یا بیونیک و … می پردازد)، جامعه شناسی، اقتصاد و مدیریت تولیدات صنعتی، پروژه نهایی.

توجه داشته باشید که رشته طراحی صنعتی دارای آزمون عملی می باشد.

دروس عمومی رشته طراحی صنایع

ادبیات فارس ۳ واحد، دو درس از دروس مبانی نظری اسلام ۴ واحد، یک درس از دروس اخلاق اسلامی ۲ واحد، یک درس از انقلاب اسلامی ۲ واحد، تربیت بدنی ۱ ۱ واحد، زبان عمومی ۳ واحد، یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی ۲ واحد، تربیت بدنی ۲ ۱ واحد، یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی ۲ واحد.

دروس پایه رشته طراحی صنعتی

مبانی هنرهای تجسمی ۱ و ۲  ۶ واحد، کارگاه طراحی پایه ۱ و ۲  ۶ واحد، عکاسی پایه ۱ و ۲ ۴ واحد، حجم سازی ۲ واحد، مدلسازی ۱ و۲  ۴ واحد، هنر و تمدن اسلامی ۲ واحد، آشنایی با هنر در تاریخ ۱ و ۲  ۴ واحد، فرم و فضا ۲ واحد، هندسه ۱ و۲  ۴ واحد، مهندسی عوامل انسانی (ارگونومی) ۱  ۲ واحد، ریاضی کاربردی ۱ و ۲  ۴ واحد، فیزیک ۱ (ایستایی)  ۲واحد.

دروس اصلی رشته طراحی صنعتی

فیزیک ۲ (مبانی سینماتیک) ۲ واحد، فیزیک ۳ (الکتریسیته و نور) ۲ واحد، نقشه کشی صنعتی ۱ و ۲  ۴ واحد، تاریخ طراحی صنعتی ۲ واحد، مهندسی عوامل انسانی (ارگونومی) ۲  ۲ واحد، ارزیابی تولیدات صنعتی ۳ واحد، طرح اشیا در تمدن اسلامی ۲ واحد، اقتصاد مدیریت تولیدات صنعتی۳ واحد، مواد و روش های ساخت ۱ و ۲ و۳  ۶ واحد، جامعه شناسی صنعتی ۲ واحد، طراحی به کمک کامپیوتر ۲ واحد، طراحی فنی ۱ (مبانی) ۲واحد، طراحی فنی ۲ (اجزای ماشین) ۲ واحد، طراحی فنی ۳ (کنترل هیدرولیک و نیوماتیک) ۲ واحد.

دروس تخصصی رشته طراحی صنعتی

• مبانی طراحی صنعتی ۱ و ۲ ۴ واحد
• پروژه طراحی صنعتی۱ (روند طراحی صنعتی) ۴ واحد
• پروژه طراحی صنعتی۲ (بسته بندی) ۲ واحد
• پروژه طراحی صنعتی۳ (مهندسی عوامل انسانی) ۳ واحد
• پروژه طراحی صنعتی۴ (طرح های سریع) ۳ واحد
• پروژه های طراحی صنعتی ۵ (محیط زیست) ۳ واحد
• پروژه طراحی صنعتی۶ (حال و آینده) ۳ واحد
• پروژه طراحی صنعتی ۷ (مبلمان) ۲ واحد
• پروژّه طراحی صنعتی ۸ (بیونیک) ۲ واحد
• پروژه طراحی صنعتی ۹ (ارتباط با کارخانجات) ۵ واحد
• پروژه نهایی ۶ واحد

دانشگاه های رشته طراحی صنعتی

دانشگاه های دوره کارشناسی: دانشگاه تهران، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه هنر تبریز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه آزاد تهران و مشهد.

دانشگاه  های دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه تهران، هنر تهران، هنر تبریز، آزاد تهران و امیر کبیر.

در یک فرایند طراحی صنعتی چه می گذرد؟

هدف مطلوب و نهایی از تولید یک محصول در واقع جذب مشتری و مصرف کننده است. بنابراین باید هدف رفع نیاز وی را تامین نماید. بدین ترتیب است که میان محصول و کاربر یک رابطه ایجاد شده و موفقیت طرح را در پی دارد. اما برای رسیدن به این هدف باید ابتدا مرحله ی طراحی صورت گیرد. پس تفکر خلاق و هنر یک طراح صنعتی اولین گام در راستای تولید یک محصول موفق و تولید انبوه آن خواهد بود.

در اغلب اوقات الگوها و سبک های از پیش طراحی شده برای محصولات در زمینه های مختلف وجود دارد که می تواند به عنوان یک مرجع در اختیار طراح صنعتی قرار گرفته و کار وی را آسان تر نماید. با این کار گرچه در زمان و هزینه صرفه جویی زیادی خواهد شد، اما خلاقیت و نوآوری از اصول یک طراحی صنعتی موفق است. پس الگوها تنها مرجعی برای تولید ایده های نو هستند و نباید به صورت کپی برداری از آن ها استفاده کرد.

طراحان صنعتی را می توان در راس هرم مدیریت تولید کالا و محصولات قرار داد. چرا که آن ها هنر، صنعت و اقتصاد را با هم در آمیخته و سپس طرحی را برای تولید یک کالا ارائه می دهند. کالایی که قرار است یک نیاز خارجی را برای شخص یا اشخاصی ثالث برطرف نماید. لذا طراحان صنعتی باید از مهارت مخاطب مداری بهره جسته و نیاز واقعی یک مصرف کننده را کشف کرده و سپس در راستای رفع آن گام بردارند.

در کنار مواردی که بیان شد، یک طراح صنعتی وظیفه ی آن را به عهده دارد که هویتی واحد برای همه یا بخشی از محصولات یک شرکت ایجاد کند. مثلا هویت کالاهای برندهای معروفی نظیر سونی، بی ام و، آدیداس، آرکوپال و … مدیون مهارت های خلاقیت، طراحی و تجزیه و تحلیل دانش آموختگان رشته طراحی صنعتی بوده است.

سبک ها، الگوها و متد های طراحی صنعتی

در روند طراحی صنعتی الگو و سبک های متفاوتی وجود دارد که مجموعه ای از خصوصیات از پیش تعیین شده ای هستند که کار را برای طراحان آسانتر می کند. هر طراح صنعتی برای هر کدام از طراحی های موارد ذکر شده و بر اساس شرایط کاری خود می تواند از یک یا چند الگوی طراحی زیر برای خلق ایده استفاده نماید.

الگوی طراحی برای آینده: طراحی کالا و محصول با استفاده از المانها و نماد های پیشرفته و مدرن و حتی خیالی.

الگو های طبیعی: طراحی کالا و محصول بر اساس عملکرد و یا سبک زندگی و ویژگی های ظاهری موجودات، گیاهان و طبیعت.

شرایطی تحصیلی رشته طراحی صنعتی در دانشگاه چگونه است؟

با توجه به مواردی که تا کنون در مورد رشته طراحی صنعتی بیان کرده ایم، کاملا واضح است که در دوره ی کارشناسی این رشته دانشجویان باید در بسیاری از زمینه ها به تحقیق و مطالعه بپردازند. در همین راستا باید دروس متنوعی را نیز از سر بگذرانند. به همین دلیل در چهار ترم اولیه ی تحصیل خود باید مباحث پایه در زمینه های تاریخ هنر و طراحی، مبانی هنرهای تجسمی و مبانی طراحی صنعتی، کارگاه طراحی، ریاضیات و هندسه، فیزیک، نقشه کشی صنعتی، کارگاه های حجم سازی و مدل سازی، مواد و روش های تولید، عوامل انسانی (ارگونومی) و … را مورد مطالعه قرار دهند.

در چهار ترم بعدی نیز همه ی مباحث پایه ای که نام بردیم به صورت پروژه ای به دانشجویان آموزش داده می شود. این پروژه ها در 10 بخش تنظیم شده و مباحثی از جمله طراحی محیطی، ارگونومی، بسته بندی، مبلمان، بیونیک و حتی طراحی برای آینده را شامل می شوند. دروسی که در رشته طراحی صنعتی دانشجویان در مقطع کارشناسی مورد مطالعه قرار می دهند عبارتند از: آشنایی با هنر در تاریخ، مواد و روش های ساخت، کارگاه صنعتی، حجم سازی، مهندسی عوامل انسانی، تاریخ طراحی صنعتی، شیمی کاربردی، فیزیک، هندسه، نقشه کشی صنعتی، ریاضی کاربردی، عکاسی پایه، مبانی هنرهای تجسمی، کارگاه طراحی پایه، هنر و تمدن اسلامی، مدل سازی، فرم و فضا، طراحی فنی، طراحی به کمک کامپیوتر، ارزیابی تولیدات صنعتی، پروژه طراحی صنعتی، جامعه شناسی صنعتی، اقتصاد و مدیریت تولیدات صنعتی و پروژه نهایی.

بازار کار و میزان درآمد رشته طراحی صنعتی در ایران چگونه است؟

متاسفانه در کشور ایران، تولیدات ملی در سطح کیفی پایینی قرار دارند و تولیدی های فعال نیز در حال کپی برداری از طرح های خارجی هستند. سرمایه گذاران ایرانی علاقه ای به سرمایه گذاری روی بخش طراحی ندارند. به همین دلیل است که فارغ التحصیلان رشته طراحی صنعتی قادر به کسب جایگاه شغلی مورد نظر خود نیستند. تا جایی که به دلیل عدم وجود هماهنگی میان دانشگاه و صنعت، اغلب اوقات وظایف یک طراح صنعتی را یک مهندس مکانیک به عهده می گیرد. به همین دلیل فعالیت طراحان صنعتی محدود به حوزه ی مبلمان شهری، صنعت راه آهن، لوازم خانگی و خودرو سازی می شود.

اکثر فرصت های شغلی که برای طراحان صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد نیز کارخانجات و شرکت های خصوصی هستند. لذا میزان حقوق یک طراح صنعتی بنا بر تخصص، مهارت و تجربه ی وی متفاوت خواهد بود.

بازار کار رشته طراحی صنعتی در دنیا

رشته طراحی صنعتی یکی از بهترین رشته های تحصیلی در مقطع دانشگاهی در دنیا است.

تحصیل در این رشته موقعیت های شغلی و حرفه ای زیادی برای دانشجویان در سراسر دنیا فراهم می کند. دانشجویان پس از فارغ التحصیلی به سرعت جذب بازار کار می شوند چرا که میزان تقاضا برای استخدام طراحان صنعتی بسیار بالاست و همچنین درآمد خوبی نسبت به سایر مشاغل دارد.

یک طراح صنعتی می تواند علاوه بر فعالیت در شرکت ها و کارخانجات، به طور مستقل و به صورت پروژه ای فعالیت کنند، بنابراین طراحان صنعتی در حرفه خود از آزادی عمل برخوردارند، همچنین آنان به اقتضای شغل خود ممکن است به شهرها و کشور های مختلف سفر کنند. در واقع زندگی به عنوان طراح صنعتی، طالب روحیه پر جنب و جوش و فعال است و با جذابیت در کار و طرح ایده ، روزمرگی در کار وجود نخواهد داشت.

از تحصیل در این رشته خسته نخواهید شد، چرا که پروژه محور است و دانشجویان باید روی پروژه های عملی و جذاب و هیجان انگیز کار کنند. اکثر دروس عملی هستند و همین امر باعث می شود که این رشته بیشتر چالش برانگیز باشد.

شما با تحصیل در رشته ی طراحی صنعتی مهارت های متنوع و کاربردی در زمینه های مختلفی یاد می گیرید، یکی از آن ها مهارت حل مسأله است و می توانید در آینده با استفاده از این مهارت ها در شغل و حرفه ی خود پیشرفت کنید.

به علاوه دانشجویان رشته طراحی صنعتی از همان ابتدا کار گروهی را به خوبی می آموزند و این قابلیت به آنان در همکاری های آینده خود با طراحان دیگر، تولیدکنندگان و مشتریان کمک شایانی می کند و در نتیجه می توانند محصولی متناسب با نیاز جامعه را طراحی و تولید کنند.